Vier kwalen van de gezondheidszorg: een pijnlijke maar noodzakelijke diagnose
15/05/2025
In het coververhaal van het magazine Trends van 10 mei, over de vier grootste uitdagingen in de gezondheidszorg, werd onze partner dr. Bart Van Daele geconsulteerd als expert.
Vier kwalen van de gezondheidszorg: een pijnlijke maar noodzakelijke diagnose
De Belgische gezondheidszorg staat onder immense druk. De uitgaven blijven stijgen, personeelstekorten nemen toe en de vergrijzing van de bevolking dwingt het systeem tot fundamentele hervormingen. In het coververhaal van de nieuwste Trends-editie analyseren experts vier structurele problemen die, zonder doortastend ingrijpen, kunnen leiden tot een zorginfarct. Eén van hen is dr. Bart Van Daele, partner bij Liftin, die in het artikel pleit voor een bezinning over de plaats van de gezondheidszorg in tijden van schaarste.
1. De geldvraag: beheersbaar mits efficiëntie
De uitgaven aan geneeskundige verzorging zijn de afgelopen zes jaar met bijna 10 miljard euro gestegen, tot 35,3 miljard in 2023. De stijging is deels te wijten aan wetenschappelijke vooruitgang en een verouderende bevolking, maar ook inefficiënties spelen een rol. Pedro Facon (Riziv) stelt dat zelfs een besparing van 1% op het totale budget al 350 miljoen euro oplevert, en noemt dat zeker haalbaar. België telt bijvoorbeeld zeven universitaire ziekenhuizen en talrijke kraamklinieken die vaak overlappen in aanbod. “De diagnose is helder, de hervormingen liggen op tafel. We moeten het vooral doen.”
2. Het personeelstekort: meer dan een cijferprobleem
Zorgvacatures raken moeilijk ingevuld en tegen 2040 zouden er in België ruim 124.000 extra zorgverleners nodig zijn. De oorzaak ligt niet alleen bij de vergrijzing, maar ook bij een inefficiënte taakverdeling. Jan Bertels, ex-kabinetschef van minister Vandenbroucke, wijst op de gebrekkige samenwerking tussen zorgberoepen: “Er is geen tekort aan mensen, er is een tekort aan goede taakverdeling. Als je een team van vijf artsen en twintig verpleegkundigen hebt, maar de verpleegkundigen mogen alleen temperatuur opnemen, dan werkt dat team inefficiënt.” Hij pleit voor het versterken van het verpleegkundig beroep en het doorbreken van de traditionele hiërarchieën in de zorg: “De oplossing ligt in het durven herverdelen van verantwoordelijkheden. En ja, dat betekent dat sommige artsen moeten loslaten.”
3. Jongere artsen, andere verwachtingen
Het idee van de arts als allesopofferende professional met een 80-urige werkweek staat onder druk. Jonge artsen kiezen bewuster voor evenwicht tussen werk en privé, met gevolgen voor de beschikbaarheid. De vraag is dan ook niet of er te weinig artsen zijn, maar of het systeem zich kan aanpassen aan een nieuw arbeidsethos. Facon merkt op dat de artsenpopulatie groeit, maar dat werkorganisatie en digitale ondersteuning dringend moeten verbeteren.
4. Overconsumptie en versnippering van zorg
Tot slot is er sprake van overconsumptie en een gebrek aan coördinatie, met een systeem dat nog te veel in silo’s functioneert. Patiënten met complexe noden belanden vaak bij meerdere specialisten, zonder dat iemand het overzicht bewaart. “De patiënt is zelden het vertrekpunt,” zegt Van Daele : “De medische professie vertrekt vaak vanuit zijn eigen finaliteit en imago en te weinig vanuit wat gezondheid in de meest ruime zin impliceert en wat daar voor nodig is.
Tijd voor keuzes
Het artikel in Trends maakt duidelijk dat België niet zozeer kampt met een gebrek aan middelen, maar met een probleem van organisatie, samenwerking en visie. De structurele uitdagingen zijn groot, maar experts zoals dr. Bart Van Daele zien ook kansen: “De transformatie is onvermijdelijk. De vraag is: wachten we tot het systeem vastloopt, of grijpen we nu in?” Een zorginfarct is te vermijden — maar alleen als alle betrokkenen bereid zijn om taboes los te laten en samen te werken aan een toekomstgerichte gezondheidszorg.